شکاکیت
اشکال برخی شکاکان
اشکال معروفی به شکاکیت شده است که عبارتست از اینکه اگر می گویید دستیابی به یقین ممکن نیست، آیا به همین حرف یقین دارید یا شک دارید؟ اگر یقین دارید که پس دستیابی به یقین ممکن است و اگر شک دارید پس اینگونه نیست که ادعای شما حتماً درست باشد.
جواب به اشکال شکاکان
در جواب به این اشکال برخی اینگونه بیان کرده اند که ما در دومرتبه صحبت میکنیم. یک مرتبه این گزاره است که هیچ علمی بهطور یقینی نداریم. مرتبه دوم این است که ما به خود این گزاره علمداریم و یقینی است. سخن شکاک ناظر به مرتبه اول بوده و به تعبیر دیگر درباره واقعیتهای عالم خارج است درحالیکه اشکال شما ناظر به مرتبه دوم بوده و درواقع درباره امری خارج از انسان نیست.
در بررسی این جواب باید بگوییم که دو مرتبه کردن ادراک و علم بدون مجوز است؛ یعنی استدلالی که خود آنها برای شکاکیت میآوردند عام بود و هر علمی را در هر مرحلهای شامل میشد؛ بنابراین استدلالهایشان به هر دو مرتبه علم بار میشود. فلذا برای اینکه بگوییم آن استدلال به یک مرتبه برمیگردد اما به یک مرتبه برنمیگردد نیازمند دلیلی هستیم؛ و البته اینچنین دلیل باید ادلهای که شکاک برای اثبات کلی مدعایش (مبنی بر عدم امکان دستیابی به یقین) میآورد را قید بزند. به تعبیر دیگر فرد شکاک اینجا قائل به کسب یک نوع علم (یقینی) شده که با مدعای اولش ناسازگار است.