نقد هاي فلسفي
آخرين پست ها
فرایند کسب علم و مقولات ذهنی

 مقولات ذهنی پیشینی؟

برخی بیان داشته اند که علوم ما تنها از طریق حواس بدست می آیند. اما به این مشکل برخوردند که صرفاً با حواس، علمی کسب نمی شود و هیچ قانون کلی بدست نمی آید. زیرا آن علومی که از حواس بدست نیامده اند یعنی ذهن من آنها را ساخته است، و هر چه که ذهن من بدون کمک گرفتن از حواس ساخته باشد موهوم است. پس علوم ما نیز موهوم می شوند.

برخی دیگر سعی کردند بگویند ما یکسری مفاهیم(قالب ها) پیش ساخته در ذهن داریم که علم، حاصل ترکیب این قالبها با داده های حسی است. اما مشکل باز حل نمی شد زیرا گمان شده بود که این قالبهای ذهنی مرز مشخصی با موهومات ندارند و وقتی ساخته ذهن هستند ممکن است خطا باشند.

به نظر می رسد که مشکل اینجا بود که ذهن، این پیش فرضها را از کجا آورده است. چرا این پیش فرضها در ذهن هستند و پیش فرضهای دیگری در ذهن نیستند. در واقع هر پیش فرض ذهنی از واقعیت خارجی گرفته شده است. به تعبیر دیگر معقولات ثانیه یک منشأ انتزاع در خارج دارند. و باز به تعبیر دیگر پیش فرض های ذهنی همان واقعیت خارجی هستند که به انحای گوناگون بر ما ظاهر می شوند. اگر این پیش فرضها از واقعیت خارجی حکایت نکنند دیگر علم و معرفت نخواهد شد. پس اگر اینها مثل ادراک حسی باشند علمی به ما نمی دهند و اگر هیچ ربطی هم به خارج نداشته باشند باز هم علمی به ما نخواهند داد ضمن اینکه در جای خود اثبات می شود که ذهن از خودش نمی تواند چیزی را بسازد.(ر.ک: مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى ج‏9 ص380)



X