روش انتقال علم حضوری

نقد تلقی از علم حضوری در فلسفه تحلیلی

در برخی از فلسفه های دوره جدید و بخصوص معرفت شناسی، علم حضوری(شهودی) در علم جایگاهی ندارد و از ابتدا کنار گذاشته می شود. استدلالی که برای این امر آورده می شود اینست که علم حضوری قابل انتقال نیست در حالی که علم باید قابل انتقال باشد و بتوان از آن سخن گفت. 

در انتقاد به این سخن باید گفت علم حضوری هم قابل انتقال است و هم خطا ناپذیر.

 خطاناپذیری علم حضوری

خطا ناپذیر است زیرا عین معلوم نزد عالم حاضر است و برای صحت آن تطابق با عالم خارج لازم نیست و وقتی تطابق و عدم تطابق مطرح نبود خطا نیز بی معنا می شود و بنابراین به علم بودن اولی است. 

قابل انتقال بودن علم حضوری

و اما قابل انتقال است زیرا تفاوتی با علم حصولی ندارد.وقتی گفته می شود علم حصولی قابل انتقال است به چه معناست؟ آیا موجودی از ذهن یکی به ذهن دیگری می رود؟ ظاهراً کسی این حرف را قبول نمی کند. آیا هر دو نفر به امری واحد و فرا مادی دسترسی دارند و وقتی یک نفر از آن امر حکایت می کند دیگری هم به آن توجه می کند؟ اگر اینگونه است پس انتقال بی معناست و علم حضوری هم همینطور است. انتقال در علم حصولی به هر معنایی باشد در علم حضوری هم ممکن است اما روش کسب آن تا اندازه ای متفاوت است.

و جدا از این سخن با مبنای علامه طباطبایی(ره) علم حصولی در حقیقت همان علم حضوری است بجز اینکه وقتی علم را با اعتبار عالم ماده و بدن جسمانی لحاظ می کنیم اسم آن را علم حصولی می گذاریم.(ر.ک:بدایة الحکمة، ص153)